Garsthuizen (Gronings: Gaasthoezen)

is een klein dorp in de gemeente Loppersum in de provincie Groningen in Nederland. Het ligt vrijwel aan de Eemshavenweg.

Het dorp heeft ongeveer 250 inwoners. De naam van het dorp is waarschijnlijk afgeleid van gras, hoewel ook genoemd wordt dat Garst betrekking heeft op op gars of geestgronden. Dat kan samenhangen met de oorsprong van het dorp. Het is ontstaan aan de rand van de boezem van de voormalige Fivel. Daar vormde zich uit een kwelder en mogelijk ook een aantal wierden een dijk waarop het dorp waarschijnlijk is ontstaan.

Het dorp heeft een kerk uit 1872. Eerder stond er een grotere kerk uit de middeleeuwen, maar die is in 1871 gesloopt. De huidige kerk is gesloten en raakt in verval.

Ten zuiden van het dorp staat de karakteristieke koren- en pelmolen De Hoop. Aan de westkant van het dorp is het verbonden met Startenhuizen, dat voor 1990 ook Garsthuizen heette en in de gemeente Eemsmond ligt. Het Maarvliet is de grens tussen beide dorpen (en gemeenten). Ten oosten stroomt het Garsthuizermaar, dat overgaat in het Zeerijpstermaar en tenslotte uitmondt in het Damsterdiep.

Het eerste gedeelte vormt tezamen met de Zeemsloot een overblijfsel van de Fivel.

Startenhuizen (Gronings: Staartenhoezen)

is een dorp in de gemeente Eemsmond, nagenoeg op de grens met de gemeente Loppersum.

Voor de gemeentelijke herindeling van 1990 maakte het deel uit van het dorp Garsthuizen. Nadien heeft dit gedeelte, een tiental huizen, de naam Startenhuizen gekregen, wat feitelijk de naam van een westelijk gelegen gebied is, waarin zes boerderijen liggen.

De naam Startenhuizen komt van staart, een smal stuk land, dat wil zeggen het land gelegen tussen het Maarvliet (de gemeentegrens met Loppersum) en het Startenhuistermaar.

Startenhuizen ligt pal aan de Eemshavenweg. Het dorp heeft geen eigen kerk, deze is omstreek 1590 afgebroken, omdat het toenmalige dorp te weinig inwoners had. De kerkgang was nadien naar Eppenhuizen of Garsthuizen, waar het nagenoeg aan vast ligt.

Bron: Wikipedia

Ingezonden stuk:

Over Startenhuizen kan het volgende worden verteld: Startenhuizen heeft nooit en te nimmer deel uitgemaakt van Garsthuizen (zoals op Wikipedia.nl wordt vermeld).

Garsthuizen was tot de gemeentelijke herindeling van 1990 een dorp van de gemeente Stedum. Startenhuizen was tot de gemeentelijke herindeling van 1990 een dorp van de gemeente Kantens.

De gemeentegrens tussen de oude gemeenten Stedum en Kantens liep tussen Garsthuizen en Startenhuizen door: de Maarvliet vormde de gemeentegrens tussen laatst genoemde dorpen.

Toen de Eemshavenweg werd aangelegd werd het “dorpse stuk” van Startenhuizen (Karshofweg 1-17/Huizingerweg 2) afgesneden van het “landelijke stuk” van Startenhuizen (Eppenhuizerweg 33, 34 en 36/ Wilkemaweg (voorheen “Zandpad”) 1-15). Later is Eppenhuizerweg 36 gewijzigd in Huizingerweg 4 i.v.m. wijziging recht van overgang op nr. 34). Achter Eppenhuizerweg 34 heeft vroeger de kerk van Startenhuizen gestaan. Historisch gezien zijn de drie zuidelijke boerderijen van Eppenhuizen samen met de genoemde panden aan de Eppenhuizerweg/Wilkemaweg en Karshofweg 2 het oorspronkelijke Startenhuizen.

Echter in de tweede helft van de achttiende eeuw is er bebouwing gekomen tegenover Groot Karshof (Karshofweg 2), te weten op de plaats van de huidige panden Karshofweg 13 en 17. Na de Franse tijd is die bebouwing uitgegroeid tot de huidige bebouwing van de Karshofweg (1-17). Overigens staat op veel wegenkaarten een fout: de oprijlaan naar Klein Karshof (Kuiperijweg 7) wordt ten onrechte op die kaarten Karshofweg genoemd, dit staat ook verkeerd op Google maps.

De gracht van Groot Karshof bezijden die oprijlaan is een deel van de oude Maarvliet, de gemeentegrens tussen de oude gemeenten Kantens en Stedum. Verder is het zo dat bij gemeentelijke herindelingen de oorspronkelijke gemeentenamen bij de kadastrale registratie in gebruik blijven, echter is het “dorpse stuk” van Startenhuizen in 1992 kadastraal alsnog overgegaan naar de voormalige (kadastrale) gemeente Stedum, terwijl dit historisch niet terecht is.

Ook kreeg het “dorpse stuk” van Startenhuizen per 1 april 1991 een gewijzigde postcode: de cijfers 9925 werden gehandhaafd voor het “landelijke stuk” van Startenhuizen, maar voor het “dorpse stuk” werden de cijfers 9924 ingevoerd. Sindsdien komt Startenhuizen twee maal voor in het telefoonboek, te weten als Startenhuizen (deel gemeente Eemsmond) en Startenhuizen (deel gemeente Loppersum).

Overigens is het zo, dat de oude gemeenten Stedum en Kantens de doorgaande weg door Garsthuizen/Startenhuizen zouden reconstrueren tegelijkertijd met een rioolvernieuwing. Stedum had zijn zaakjes ruim voor de gemeentelijke herindeling klaar, maar het Kantster stuk door Startenhuizen kwam pas na de gemeentelijke herindeling tot uitvoering. Toen die wegreconstructie klaar was, was het gemeentebestuur van zins om het plaatsnaambord van Garsthuizen te verplaatsen tot bij het viaduct van de Eemshavenweg.

In de desbetreffende inspraakavond kreeg de Startenhuizer bevolking het echter voor elkaar bij de toenmalige burgemeester (L.Pit) dat Startenhuizen zijn eigen plaatsnaamborden kreeg, zelfs in blauw met witte letters. Dus een echt volwaardig plaatsnaambord. Voor die tijd had – een jaar voor de gemeentelijke herindeling – de oude gemeente Kantens het dorp aan de vier ingangen (bij Wilkemaweg 15, bij de brug over het Startenhuizermaar in de Eppenhuizerweg, bij de afslag van de Eemshavenweg ter hoogte van Karshofweg 2 en bij Karshofweg 17, tegen een stukje gedempt Maarvliet) een wit plaatsnaambord met zwarte letters laten plaatsen (drie ervan zijn nog aanwezig).

Ten tijde van de Startenhuizer wegreconstructie is ook de oprijlaan naar Kuiperijweg 7 gerealiseerd, voordien hadden de bewoners recht van overgang via de oprijlaan van Karshofweg 2 en een dam in de Maarvliet. Het totale gebied van Startenhuizen (ruwweg een driehoek) wordt dus ingesloten tussen de Maarvliet en het Startenhuizermaar tot waar dezen uitkomen op het Grootmaar.”

G. de Vrij

Hebt u nog aanvullende en/of leuke informatie? Stuurt u dan gerust een e-mailtje aan de beheerder van deze website.